Een van de speerpunten binnen het geven van onderwijs kan zijn: leren zichtbaar maken oftewel visible learning. Grondlegger hiervan is John Hattie, hij geeft aan dat het de rol van de leerkracht is om de leerlingen te brengen van waar ze zijn naar waar ze zouden moeten zijn. Dit is volgens Hattie het morele doel van onderwijs (Hattie, 2012). Een mooie uitspraak die hierbij aansluit is dat het er niet om gaat wat we onderwijzen, maar om wat we de leerlingen leren (Kohn, 2008).
Hattie bedoelt met leren zichtbaar maken, dat het lesgeven zichtbaar moet zijn voor de leerlingen en dat het leren van de leerlingen zichtbaar moet zijn voor de leerkracht. Hierbij is aandacht voor wat het meeste of minste effect voor de leerling resultaten. Wanneer dit zichtbaar is kunnen alle leerlingen het hoogste niveau van presteren bereiken.
Hattie heeft door onderzoeken een barometer kunnen opstellen van effectiviteit, namelijk:
- Boven de o,4= zone van gewenste effecten
- 0,15 tot 0,4= lichte effecten
- 0 tot 0,15 = geringe effecten
- Lager dan 0 = negatieve effecten
Over naar de praktijk, hoe kunnen wij deze theorie toepassen. Een aantal algemene tips:
- Maak gebruik van convergente differentiatie. Bij convergente diffrentiatie wordt er een minimumdoel voor de groep als geheel gesteld. Alle kinderen doen mee aan de groepsinstructie en profiteren zodoende van de uitleg van de leerkracht en van elkaar. Na de groepsinstructie gaat de groep de leerstof zelfstandig verwerken, waardoor de leerkracht tijd heeft om de risicoleerlingen extra instructie te geven. Dit wordt ook wel begeleide inoefening genoemd. Risicokinderen krijgen dus groepsinstructie én verlengde instructie. De instructietijd wordt zodoende enorm vergroot voor deze leerlingen. Voor de kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong is er verdiepingsstof die aansluit op het leerdoel van de les.
- Ben een leerkracht die lesgeeft en niet een leerkracht die werkcondities creëert. Modellen is hierbij heel belangrijk.
- Praat met elkaar over wat de leerlingen leren. Handige vragen die je hierbij kunt stellen zijn: wat leer je?, waar werk je aan?, wat doe je als het niet weer?, hoe weet je, dat je klaar bent? en hoe weet je dat je het goed hebt gedaan?
- Laat leerlingen samenwerken, dit is ook goed voor de motivatie. Tutoren kan heel effectief zijn, peer tutoren heeft zelf een effectgrootte van 0,55! Peer tutoren is een vorm van samenwerking waarbij één van de twee leerlingen een duidelijk helpende, ondersteunende rol op zich neemt. De begeleidende leerling of “tuto” kan in een hogere klas zitten, maar even goed kan het ook om twee klasgenoten gaan.
Wat je kun nog meer doen?
Maak jezelf lid van de Facebook groep leren zichtbaar maken. Hier vind je allerlei makkelijk bruikbare ideeën om toe te passen in de klas of zelfs schoolbreed. Een paar voorbeelden:
Ook kun je heel veel ideeën vinden op Pinterest, zelf heb ik ook een bord gemaakt. Zoeken op: visible learning, leren zichtbaar maken, John Hattie etc.
Komend schooljaar ga ik ook aan de slag met ‘leren zichtbaar maken’, ideeën die ik dan uitvoer zal ik zeker delen op mijn site.
